Nikšić je gradsko naselje u opštini Nikšić u Crnoj Gori. Prema popisu iz 2003. bilo je 58212 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 56141 stanovnika).
Istorija
Stari grad Onogošt, nastao u IV vijeku kao rimsko vojno utvrđenje u Nikšićkom polju, kao raskrsnici važnih putnih pravaca koji su povezivali uže teritorije i susjedne oblasti, dobro situiran na prirodnom stjenovitom humku u polju između Studenačkih glavica i Trebjese, živio je kroz tri velika perioda ljudske civilizacije. Kroz vjekove biva rušen, obnavljan i dograđivan, mijenjajuci izgled i gospodare, svjedoceci o krupnim drustvenim i istorijskim kretanjima i promjenama vremena u kojima je opstajao i kao rimski kastrum, i kao objekat u sistemu odbrane čitave oblasti u srednjem vijeku, kao centar Župe u vrijeme procvata srpskih država i, napokon, kao utvrđeni turski grad. Od svog nastanka gotski Anagastum i srednjovjekovni Onogošt bio je aktivna tvrdjava sve do odlaska posljednjih osvajača.
Zidovi grada vremenom postaju tijesni za sve one koji su u njemu tražili utočište, pa se počinje sa gradnjom ispod gradskih zidina i spontano nastaju prva naselja u polju – začeci današnjeg grada. Zato se postanak i razvoj grada moraju vezati za staru gradsku tvrđavu i pored činjenice da je, još mnogo prije njenog nastanka, negdje u nikšićkom polju postojala rimska naseobina Anderba, koja je netragom nestala i o čijoj lokaciji nema neposrednih izvora.
Oslobođenje od Turaka 1877. godine, kojim je komandovao i Mašo Vrbica, dovodi nove naseljenike, daje nove impulse, osjeća se novi duh, pokazuje se volja i riješenost za „novo dobro Crne Gore, koja će se, pored starodrevnog junaštva, ovjenčati još i zracima kulture i civilizacije“. Ovakva orjentacija značila je želju za novim gradom pored „stare i trule“ turske kasabe. Ta želja je ostvarena izradom prvog regulacionog plana 1883. godine koji predstavlja osmišljen koncept formiranja grada čvrste urbane strukture primjenom modela na renesansno – baroknoj šemi idealnih gradova.
Plan je po nalogu kralja Nikole izradio inženjer Josip Slade.
Prve tri decenije nakon donošenja plana karakterise izraziti privredni i društveni uspon, razvoj zanatstva i trgovine, nastajanja niza kulturnih i prosvjetnih ustanova i društava i intenzivna urbanizacija. Grad je formirao svoju okosnicu, a izgradnjom niza reprezentativnih objekata (Saborna crkva, Dvorac kralja Nikole, kompleks parkova, Carev most u Nikšiću) uspostavljeni su važni gradski reperi. Izgradjen je gradski trg sa šest ulica koje se u njega ulijevaju i formirano nekoliko stambenih blokova duž uličnih poteza. Kuće su prizemne ili jednospratne, jednostavne, mirne i skladne arhitekture, bez posebnih arhitektonskih vrijednosti, ali sa odlikama vrijedne urbane i ambijentalne cjeline.
Poslije oba svjetska rata obnovljene su porušene građevine i nicale nove, podizana zavjesa na pozorišnoj sceni, štampane knjige, novine i časopisi. Naročito poslije Drugog svjetskog rata Nikšić je desetorostruko porastao i postao jedan od industrijskih centara Crne Gore i značajno središte umjetničkog i kulturnog stvaralaštva i brojnih prosvjetnih ustanova.
Danas
Iako sa svim predispozicijama da postane jedan od najrazvijenijih gradova u regionu Nikšić odaje utisak grada koji nije dovoljno razvio svoje potencijale. Nedovršeni projekti, investicije koje nisu urodile plodom, kao i promjena u značaju pojenih regiona u državi učinile su svoje. Nekada razvijen industrijski grad, podlegao je ekonomskom krahu u protekloj deceniji, a usled prstrukturisanja privrednih investicija, prinuđen je mijenjati pedeset godina dugo usmjerenost na tešku industriju. Dovoljno govori i poslednji popis stanovništva; iseljavanje.
Duh „ratnika i pjesnika“, specifičnost kulture, ljudi, ideja, na sreću i danas istrajavaju, a oni koji su jednom čitali Vitomira Nikolića, slušali Miladina Šobića ili prošetali korzom teško napuštaju Nikšić, ili mu se često vrate.
Demografija
U naselju Nikšić živi 43551 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 35,3 godina (34,4 kod muškaraca i 36,2 kod žena). U naselju ima 16400 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,55.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je heterogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
