Opština Arilje se nalazi u zapadnom delu Srbije, u Zlatiborskom okrugu, u slivu reka Rzava i Moravice.
Udaljeno je od Beograda 195 km, Čačka 46 km i Užica 36 km. Smešteno je u živopisnoj ravnici na nadmorskoj visini od 330 m, a sela gornjeg područja opštine su i do 800 m. Najviši vrh opštine je planina Kukutnica sa 1.328 m nadmorske visine. Površina opštine je 349 km² na čijem području živi 19.784 stanovnika (prema popisu stanovništva iz 2002. godine), u jednom gradskom i 21 seoskom naselju (organizovano u 15 mesnih zajednica). U opštinskom centru i prigradskim naseljima broj stanovnika od kraja drugog svetskog rata neprekidno raste dok se u ostalim selima neprestano smanjuje. Oko 58% stanovništva je starosedelačko, oko 23% internih migranata a oko 19% iz drugih opština.
Oko 13.000 stanovnika je radno aktivno u državnom ili privatnom sektoru. Železnice nema a putnu mrežu u opštini čini oko 705 km puteva, od čega je 160 km asfaltiranih. Glavni put je magistralni M21/2 u dužini 12,6 km i regionalni R228 u dužini 43 km. Gustina putne mreže je 0,87 km/km². Sva mesta u opštini su elektrificirana i pokrivena telefonskom mrežom.
Priroda je ovo područje nagradila bogatim i atraktivnim šumskim predelima, bistrim planinskim izvorima, potocima i rekama, tako da se ovaj kraj ubraja u najčistije i najzdravije sredine u Srbiji. Tako očuvana priroda pruža izvanredne uslove za proizvodnju zdrave hrane. Od 1970. godine, Arilje predstavlja centar proizvodnje maline poznat širom sveta. Proizvodnjom maline se u ovom kraju bavi gotovo celokupno stanovništvo, i trenutno se malina plantažno gaji na oko 1.200 ha.
Geografija
Opština Arilje je geografski podeljena na tri makrozone[1]. Brdsko-planinska zona je u zapadnom delu opštine i obuhvata sela razbijenog tipa (Radobuđa, Grivska, Severovo, Kruščica, Radoševo, Visoka, Bjeluša, Brekovo i Dobrače). U ovom delu dominira voćarstvo (maline), gajenje krompira i govedarstvo. Sela u ovom području su pod uticajem depopulacije i starenja. Zona magistralnog puta i reke Moravice (Dragojevac, Mirosaljci, Trešnjevica, Stupčevići, Latvica i Bogojevići) u jugoistočnom delu opštine je pod uticajem zgušnjavanja i urbanizacije, a ima i industrijskih i prerađivačkih pogona. Zona naselja Arilje obuhvata i Pogled, Vigošte, Cerova, Vrane, Grdovići i Virovo i ovde su prisutni sekundarni i tercijarni sektor delatnosti.
Od ukupne površine, 33.438 ha (96,8%) zauzimaju oranice i šume, a neproduktivna zemljišta 1.462 ha (3,2%). Od poljoprivrednog zemljišta oranice, bašte, voćnjaci i livade zauzimaju 14.393 ha. Šume zauzimaju 13.312 ha, ali od toga visokih šuma ima svega oko 26%. Preovlađuju sastojine tvrdih lišćara bukve, hrasta i graba. U nižim delovima ima mekih lišćara topole i vrbe. Od četinara preovlađuje autohtona smrča.
Prirodne vrednosti na teritoriji opštine su Visočka banja, Bjeluška potajnica, Vodena pećina, kanjoni Velikog Rzava (Orlovača i Visočka klisura).
Hidrologija
Glavni vodotokovi su Moravica, Veliki Rzav i Mali Rzav. Mali Rzav se uliva u Veliki Rzav između Radobuđe i Arilja, a Veliki Rzav u Moravicu 2 km nizvodno od Arilja. Pravac pružanja vodotokova je uglavnom severozapad-jugoistok. Manje reke su Panjica, Trešnjevačka reka, Grivska reka, Novotovića reka, Latvička reka, Biljevačka reka i Mirosaljačka reka.
Od oko četrdesetak izvora najobilniji su Velika i Mala banja u Klisuri a ima i vrela, kao što su Zijače u Bjeluši, Mlavsko vrelo u Mirosaljcima i Topalsko vrelo u Vigoštu. Neki od izvora su kaptirani za vodosnabdevanje. U Cerovoj, Kruščici i Visokoj postoje izdani mineralne vode. Vodena pećina kod Dobrača je poznata jer iz nje izvire reka.
Na teritoriji opštine je izgrađen regionalni sistem za snabdevanje vodom „Rzav” koji već vodom snabdeva opštine Arilje, Požega, Lučani, Čačak i Gornji Milanovac. Trenutno je kapaciteta 1300 l/s, a predviđeno je da bude 2300 l/s pijaće vode.
Planskim dokumentima je predviđen razvoj turizma, ribolova, male akumulacije pa i minihidroelektrana.
Kultura
U opštini ima četiri nepokretna kulturna dobra. Crkva svetog Ahilija iz 13. veka u centru Arilja je kulturno dobro od izuzetnog značaja. Crkva svetog Nikole iz 13. veka u selu Brekovo je kulturno dobro od velikog značaja, manastir Klisura u Dobrači i kuća Perke Krčevinac u Radobući su kulturna dobra. Postoji još deset kulturnih dobara pod prethodnom zaštitom, od kojih su sedam arheološka nalazišta.
Priroda
Na lokaciji Zelenika u Radoševu se nalazi prirodna retkost, prirodno stanište biljne vrste zelenika (Ilex aquifolium) i to je zaštićeno prirodno dobro kao i kraški izvor Bjeluška potajnica, spomenik prirode na mestu Luke u selu Bjeluša.
